Posiadanie grupy inwalidzkiej, orzeczenia o jednym z trzech stopni niepełnosprawności, czy orzeczenia o niezdolności do pracy, w żaden sposób nie stanowi zakazu pracy dla nikogo. Osoby z grupą inwalidzką mogą zostać zatrudnione zarówno w zakładach pracy chronionej, jak i na otwartym rynku pracy.
Spis treści:
- Grupa inwalidzka a zdolność do pracy
- Czy z pierwszą grupą inwalidzką można pracować?
- Czy z drugą grupą inwalidzką można pracować?
- Niepełnosprawny pracownik ochrony
- Niesłyszący jako pracownik niepełnosprawny – możliwości zatrudnienia
- Lekka praca dla niepełnosprawnych
Grupa inwalidzka a zdolność do pracy
Grupa inwalidzka nie ogranicza prawa człowieka do podejmowania aktywności zawodowej. Orzeczenie z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) o niezdolności do pracy nie jest tożsame z pojęciem zakazu pracy. Nawet, jeśli człowiek posiada dawną pierwszą grupę inwalidzką (obecnie jest całkowita niezdolność do pracy i samodzielnej egzystencji), nie może być wykluczony z możliwości podjęcia pracy zarobkowej, jeśli uzyska odpowiednią zgodę od lekarza medycyny pracy i będzie czuć się na siłach, żeby taką pracę podjąć.
Innego rodzaju przeszkodą, a chyba bardziej barierą jest pokonanie oporów wewnętrznych wynikających z blokad w świadomości zarówno samych pracowników niepełnosprawnych, jak i pracodawców chcących ich zatrudniać. Sugerują się oni często samym brzmieniem orzeczeń o niezdolności do pracy i w ten sposób rezygnują (często bezpodstawnie) z przyjmowania do pracy osób z grupą inwalidzką.
Pracodawcy zatrudniający ludzi z grupą inwalidzką mogą zyskać wiele przywilejów wynikających z samego faktu zatrudnienia takich pracowników, z dofinansowaniem do ich wynagrodzeń włącznie. Wysokość tego typu dotacji jest uzależniona od stopnia grupy inwalidzkiej. Najwyższe jest ono w przypadku pracowników z pierwszą grupą inwalidzką, a najniższe z trzecią grupą inwalidzką.
W polskim prawie analogicznie traktuje się orzeczenia o całkowitej niezdolności do pracy i samodzielnej egzystencji z orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności, orzeczenie o całkowitej niezdolności do pracy z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności oraz orzeczenie o częściowej niezdolności do pracy z lekkim stopniem niepełnosprawności.
Co więcej, nawet zaliczenie osoby do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności, nie wyklucza zatrudnienia kogoś takiego na otwartym rynku pracy. Nie ma obowiązku, żeby osoby z tymi orzeczeniami pracowały w zakładach pracy chronionej. Wystarczającym będzie odpowiednie przystosowanie stanowiska pracy pod konkretne potrzeby osoby z grupą inwalidzką, które wynikają z jej ograniczeń, bądź zatrudnienie takiej osoby w formie telepracy.
W kwestii posiadania grupy inwalidzkiej i zdolności tychże osób do pracy, warto wspomnieć również o ograniczeniach dotyczących wysokości ich zarobków. Uzyskiwane wynagrodzenie (brutto) nie wpływu na wysokość świadczenia rentowego do poziomu 70 % przeciętnego wynagrodzenia. Jeśli jest ono wyższe, ale mieści się w przedziale do 130% przeciętnego wynagrodzenia (brutto), wówczas jest ono wprost proporcjonalnie pomniejszane. Jeśli dochód osoby z grupą inwalidzką przekracza 130% przeciętnego wynagrodzenia (brutto), wówczas renta takiego pracownika zostaje zawieszona.
Przeczytaj wszystko, co musisz wiedzieć o zatrudnianiu pracownika niepełnosprawnego.
Czy z pierwszą grupą inwalidzką można pracować?
Osoby z orzeczoną dawną pierwszą grupą inwalidzką (a więc osoby całkowicie niezdolne do pracy i samodzielnej egzystencji są traktowane przez prawo na tożsamych warunkach, co osoby z orzeczeniem równoważnym tj. znacznym stopniem niepełnosprawności). Mają one w związku z tym prawo do podejmowania pracy zarobkowej tak na otwartym rynku pracy, jak i w zakładach pracy chronionej (po spełnieniu określonych warunków).
Żeby mówić o zatrudnieniu osób z pierwszą grupą inwalidzką, trzeba brać pod uwagę także podjęcie działań rehabilitacyjnych wskazanych w artykule 8 ustawy o rehabilitacji z 1997 r. W myśl przepisów, celem rehabilitacji zawodowej jest ułatwienie niepełnosprawnemu pracownikowi uzyskania oraz utrzymania odpowiedniego zatrudnienia i awansu zawodowego, na skutek dania możliwości skorzystania przez niego ze szkoleń zawodowych, poradnictwa zawodowego i pośrednictwa pracy.
Zakłady pracy chronionej to miejsca pracy, w których zapewnia się niepełnosprawnym osobom zatrudnienie na specjalnych warunkach. Środowisko pracy tychże ludzi jest dostosowane do ich możliwości psychofizycznych, Misją takich przedsiębiorstw jest zwiększenie szans na pracę ludziom, którzy często nie mieliby możliwości podjęcia pracy na otwartym rynku pracy (dotyczy to w dużej mierze osób z pierwszą grupą inwalidzką). Firmy takie mogą liczyć na solidne wsparcie ze strony państwa, np. na dofinansowania do wynagrodzeń pracowników, czy też na dostosowanie stanowisk pracy do potrzeb osób z grupą inwalidzką/ znacznym stopniem niepełnosprawności.
Innym warunkiem, o którego spełnienie musi postarać się pracodawca jest przystosowanie pomieszczeń higieniczno-sanitarnych do potrzeb pracowników z pierwszą grupą inwalidzką. Czas, w którym powinny zostać przystosowane te pomieszczenia to trzy miesiące od dnia zgłoszenia przez osobą niepełnosprawną gotowości do podjęcia pracy.
Podsumowując, zatrudnienie osoby zaliczonej do pierwszej grupy inwalidzkiej jest możliwe (na otwartym i chronionym rynku pracy), po spełnieniu określonych ustawowo wymogów.
Czy z drugą grupą inwalidzką można pracować?
Podobne warunki dotyczące zatrudnienia osób z pierwszą grupą inwalidzką, dotyczą też pracowników z orzeczoną drugą grupą inwalidzką (analogicznie całkowitą niezdolnością do pracy lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności).
Pracownicy z takimi orzeczeniami także mogą podejmować pracę w warunkach pracy chronionej oraz na otwartym rynku pracy. Jeśli mowa o zatrudnieniu na otwartym rynku pracy, to w tym przypadku pracodawca również musi pamiętać o konieczności przystosowania stanowiska pracy dla osoby niepełnosprawnej, bądź zatrudnieniu jej w formie pracy zdalnej.
Podobnie, jak w przypadku osób z pierwszą grupą inwalidzką, także i wobec zatrudnionych pracowników z drugą grupą inwalidzką, pracodawca jest zobligowany do przestrzegania praw tychże pracowników, wynikających z przepisów. W szczególności dotyczy to przestrzegania krótszego czasu ich pracy, tj. 7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo oraz przestrzegania zakazu pracy tychże osób w godzinach nadliczbowych i nocnych. Pracownicy z drugą grupą inwalidzką mają prawo do dłuższej o 15 minut przerwy w pracy przeznaczonej na gimnastykę usprawniającą, bądź wypoczynek.
Pracownicy z drugą grupą inwalidzką mają też prawo do dłuższego o 10 dni urlopu wypoczynkowego. Prawo to przysługuje pracownikowi, który przepracował co najmniej jeden rok od dnia przyznania jej jednej z trzech grup inwalidzkich. Posiadają też prawo do zwolnienia od pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia, w celu wzięcia udziału w turnusie rehabilitacyjnym (w wymiarze 21 dni roboczych w roku).
Kontrolę w obszarze spełniania warunków związanego z odpowiednim przystosowaniem przez pracodawcę stanowiska pracy do potrzeb osoby z pierwszą, czy drugą grupą inwalidzką przeprowadza Państwowa Inspekcja Pracy. Do tej instytucji zgłosić można też wszelkie naruszenia przepisów przez pracodawcę. Jeśli PIP potwierdzi łamanie praw pracowniczych, wówczas inspektorzy pracy nakazują usunięcie stwierdzonych uchybień, określając czas, w jakim mają zostać one usunięte. W przypadku bezskuteczności interwencji PIP, może zostać nałożony na pracodawcę mandat lub mogą zostać wszczęte inne środki prawne.
Niepełnosprawny pracownik ochrony
Nieco inaczej sytuacja pod względem warunków pracy wygląda w odniesieniu do niepełnosprawnego pracownika ochrony. Tej grupy zawodowej nie obejmują ograniczenia czasowe dotyczące siedmiu godzin pracy oraz zakazu pracy w nadgodzinach, czy w porach nocnych. Podlegają oni ogólnym zasadom odnoszącym się do czasu pracy, który wynika z przepisów kodeksu pracy. W związku z powyższym szczegółowy czas ich pracy zostaje ustalany przez pracodawcę.
W zdecydowanej większości przypadków, spotyka się tu z taką formą pracy, która uwzględnia pracę zmianową, tj. 12- lub 24-godzinną. Dotyczy to również wykonywania obowiązków zawodowych przez niepełnosprawnych pracowników w dni ustawowo wolne od pracy, tj. niedziele i święta. W zamian za to, pracodawca jest zobligowany do zapewnienia pracownikom odpowiedniej liczby dni wolnych od pracy (nie mniejszej niż łącznie zsumowane przepracowane niedziele i święta w danym miesiącu).
Przeczytaj więcej o dofinansowaniu do wynagrodzenia pracownika niepełnosprawnego.
Niesłyszący jako pracownik niepełnosprawny – możliwości zatrudnienia
Zaletą zatrudniania osoby niesłyszącej jest to, że w większości przypadków zatrudnianie pracowników z niepełnosprawnością słuchu nie wiążę się z koniecznością specjalnych dostosowań stanowiska pracy. A jeśli już nawet takie są, to zazwyczaj nie wiążą się z wysokimi nakładami finansowymi. Wśród takich dostosowań, można wspomnieć o instalacji świetlnych sygnałów alarmowych (celem zapewnienia bezpieczeństwa w miejscu pracy), czy też zadbać o dobre oświetlenie miejsca pracy osoby niesłyszącej, tak by była możliwość swobodnej komunikacji w języku migowym. Warto też zadbać o to, by samemu nauczyć się choćby kilku podstawowych znaków w języku migowym, aby móc się komunikować z pracownikiem niesłyszącym.
Oczywiście, jak każda grupa zawodowa, także i niesłyszący mają swoje mocne i słabe strony. Do ich zalet należą: dobra pamięć wzrokowa, dobry zmysł obserwacji, wysoka efektywność pracy poprzez skupianie się na konkretnych zadaniach, wysoka motywacja do pracy, sprawne zdolności manualne, lojalność, cierpliwość oraz zaangażowanie w powierzone obowiązki. Słabych stron jest znacznie mniej i należą do nich trudności: w myśleniu abstrakcyjnym, w rozumieniu skomplikowanych tekstów pisanych oraz w komunikacji werbalnej.
Osoby niesłyszące mogą podejmować pracę także w zawodzie pracownika ochrony fizycznej. Potrzebne będzie tu jednak zapewnienie takiem pracownikowi właściwej pomocy technicznej oraz przystosowania (w miarę możliwości) stanowiska pracy. Aparaty słuchowe stosowane przez tych pracowników powinny umożliwiać im percepcję sygnałów dźwiękowych oraz swobodne porozumiewanie się z innymi ludźmi.
Zaleca się, żeby urządzenia takie, jak telefony były dodatkowo wyposażone systemy pętli indukcyjnej lub systemy FM, a także by były wyposażone w sygnalizację drganiową, wizyjną, bądź opartą na przewodnictwie kostnym.
W kwestii możliwości zatrudnienia pracowników niesłyszących, to ich znalezienie nie jest czymś skomplikowanym. Dobrze jest pamiętać o kilku aspektach, m. in. w ogłoszeniu o pracę warto umieścić informację, że osoby niesłyszące są równie pożądane, jak inne grupy społeczne. Ogłoszenie to powinno być sformułowane językiem prostym i zrozumiałym. Dobrze, żeby zawierało informację o możliwości kontaktu mejlowego, czy sms-owego.
Lekka praca dla niepełnosprawnych
Osoby niepełnosprawne mają takie samo prawo do podejmowania pracy i bycia zatrudnionymi, jak wszyscy pełnosprawni obywatele. Posiadają oni być może nieco więcej ograniczeń i nie mają często fizycznych możliwości do podejmowania części zawodów, jednak warto pamiętać, że przy zapewnieniu im odpowiednich warunków do pracy i środowiska, są w stanie wykonywać pracę z najwyższą starannością. Pracownicy niepełnosprawni często starają się udowodnić pracodawcom, że są godni tego, żeby moc pracować na tych samych zasadach, co pracownicy pełnosprawni. Są przy tym oddani, sumienni i lojalni. Okazują szacunek wobec osób, które im zaufały i powierzyły wykonywanie często odpowiedzialnych zadań.
Oczywiście część z osób niepełnosprawnych jest na tyle chora i poszkodowana, że może wykonywać jedynie lekkie i proste prace. Często jednak jest tak, że to, co osobom pełnosprawnym wydaje się być pracą lekką, łatwą i przyjemną, dla pracownika z orzeczeniem o niepełnosprawności, czy o niezdolności do pracy, jest prawdziwym wyzwaniem i wymaga od niego ogromnego nakładu sił i energii. Dobrym zwyczajem jest umiejętność docenienia starań i efektów pracy pracownika niepełnosprawnego przez jego pracodawcę. Może to prowadzić do jeszcze lepszych efektów, jakie przynosić będzie wykonywanie obowiązków zawodowych przez osoby niepełnosprawne.
W obecnych czasach rynek pracy otwiera się coraz bardziej na niepełnosprawnych. Zaczyna się doceniać ich możliwości, chęci, wykształcenie i zaangażowanie. Pracodawcy dostrzegają to, że pomimo często mocno ograniczonych możliwości fizycznych, pracownicy niepełnosprawni wkładają całe swoje serce w wykonywanie powierzonych im zadań i dążą do wysokiej efektywności i aktywności w pracy. Wykorzystywanie swojego potencjału jest dla nich często sprawą priorytetową, tak, jak i chęci do tego, by godnie reprezentować swojego pracodawcę. Z kolei pracodawcy dostrzegają ich profesjonalne podejście do pracy, kompetencje i przygotowanie merytoryczne.
